"ΤΑ ΠΑΛΙΑ ΣΠΙΤΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ"

Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης-Δημοτικό Σχολείο Καρίτσας Πιερίας

Υπεύθυνοι δάσκαλοι: Γαζέτης Γιάννης-Δημητριάδης Γιάννης-Ζάχος Δημήτρης

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Διακόσια περίπου μέτρα από το σχολείο μας, σαν φάντασμα στέκει πια, το παλιό αρχοντικό της οικογένειας Τσακνάκη.  Μισογκρεμισμένο, μόνο με τα εξωτερικά του ντουβάρια, μένει εκεί για να μας θυμίζει (για πόσο ακόμα;) παλιές περασμένες εποχές.  Η μεγάλη του αυλή, η μεγάλη και σκαλισμένη σιδερένια εξώπορτα, τα λιγοστά πλακάκια στο δάπεδό του, τα απομεινάρια των τζακιών του, τα ίχνη από τις ζωγραφιές στους τοίχους αντιστέκονται ακόμα.

Το σπίτι αυτό, και όχι μόνο, μας ώθησε να ασχοληθούμε με τους μαθητές της ΣΤ΄ τάξης και να αναπτύξουμε  στα πλαίσια της Περιβαλλοντικής Εκπ/σης το θέμα "ΤΑ ΠΑΛΙΑ ΣΠΙΤΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡΙΤΣΑΣ".

 Οι επισκέψεις μας στα παλιά σπίτια, που απέμειναν να θυμίζουν περασμένα χρόνια στο χωριό μας, μας προβλημάτισαν, μας συγκίνησαν. Δεν θέλουμε να χαθούνε όλα αυτά.  Θέλουμε να ελπίζουμε ότι ίσως συγκινήσουμε κάποιους και ελπίζουμε ακόμα πως ίσως βρεθούν κάποιοι που θα σκύψουν στις προτάσεις των παιδιών και κάνουν κάτι από αυτά που προτείνουν.

 Οι δάσκαλοι

Εμείς οι μαθητές της ΣΤ’ τάξης αποφασίσαμε να κάνουμε μια εργασία σχετική με τα παλιά σπίτια του χωριού μας. Η ευκαιρία αυτή μας δόθηκε μέσα από την Περιβαλλοντική Εκπ/ση.

Την εργασία αυτή την κάναμε για να μάθουμε  διάφορα πράγματα για την ιστορία των παλιών σπιτιών της Καρίτσας. Ενδιαφερθήκαμε και μάθαμε για το πώς χτιζότανε τα σπίτια τότε, πώς και πού τοποθετούσαν τις πέτρες, πού έβρισκαν τα υλικά και πώς ήταν η ζωή μέσα στο σπίτι.

Κάναμε ομάδες και σαν δημοσιογράφοι πηγαίναμε σε διάφορα σπίτια για να μάθουμε την ιστορία τους.

Με τη βοήθεια των δασκάλων μας πληκτρολογήσαμε τα κείμενα στον υπολογιστή του σχολείου μας.

Η ιστορία αυτή των σπιτιών που γνωρίσαμε μας εντυπωσίασε και γι αυτό συνιστούμε στους μεγάλους να διατηρήσουνε τα σπίτια όπως είναι,  να τα διορθώσουνε και να προσπαθήσουν να μη χαθούν.

 Οι μαθητές

Ο ΤΡΟΠΟΣ ΠΟΥ ΔΟΥΛΕΨΑΜΕ

Στην ανάπτυξη  του προγράμματος πήραν μέρος τα δύο τμήματα της ΣΤ’  τάξης με συνολικό αριθμό παιδιών 27.

Πρώτο μας μέλημα ήταν να ψάξουμε στο χωριό, να ανακαλύψουμε τα παλιά σπίτια και να τα καταγράψουμε. Σημειώσαμε τη γειτονιά στην οποία βρισκόταν το σπίτι και τον ιδιοκτήτη. Αποτέλεσμα αυτής της δουλειάς ήταν ένας κατάλογος με σπίτια.

Μετά από αυτό τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες και κάθε ομάδα συγκέντρωνε στοιχεία για κάποιο ή κάποια σπίτια του καταλόγου. Τα στοιχεία αυτά συγκέντρωσαν από τους ιδιοκτήτες των σπιτιών ή γεροντότερους κατοίκους (γείτονες),  οι οποίοι θυμόταν λεπτομέρειες για το συγκεκριμένο σπίτι.

Τα κείμενα αυτά οι μαθητές τα πληκτρολόγησαν στους υπολογιστές του σχολείου.

Η φωτογράφιση των σπιτιών ήταν η επόμενη ενέργεια μας. Μαθητές και δάσκαλοι φωτογραφίσαμε  τόσο το εξωτερικό όσο και το εσωτερικό πολλών σπιτιών.

Ιδιαίτερα ασχοληθήκαμε με το αρχοντικό του Τσακνάκη. Αυτό έγινε γιατί το σπίτι βρίσκεται πολύ κοντά στο σχολείο κι επομένως ήταν πολύ εύκολη η πρόσβαση και γιατί είναι και ένα από τα παλιότερα που σώζονται.

Ομάδα μαθητών συγκέντρωσε στοιχεία για το σπίτι. Στις αρκετές μας επισκέψεις στο αρχοντικό παρατηρήσαμε λεπτομέρειες και συζητήσαμε γι αυτές. Φωτογραφίσαμε το σπίτι και με κορδέλα μετρήσαμε το οικόπεδο, το σπίτι, τους εσωτερικούς χώρους.

Οι μαθητές σχεδιάσανε το σπίτι στο σχολείο χρησιμοποιώντας κλίμακα.

Τέλος με τέμπερες στο μάθημα των τεχνικών ζωγράφισαν σπίτια όπως τα είχανε παρατηρήσει. Μερικά τα ζωγραφίσανε στον ίδιο το χώρο του σπιτιού.

Με τις ζωγραφιές των παιδιών και με τα κείμενα θα γίνει στο τέλος έκθεση στο χώρο του σχολείου. Παράλληλα με την έκθεση των παραπάνω θα παρουσιαστούν και σχετικές διαφάνειες που ετοιμάστηκαν στο Power Point.

Για τη γνωστοποίηση της εργασίας μας αυτής σχεδιάστηκε αφίσα σε μικρό μέγεθος (Α4).

ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΤΣΑΚΝΑΚΗ

     Το αρχοντικό  των αδερφών Τσακνάκη χτίστηκε  το 1919 και είναι φτιαγμένο από πέτρα, μιας κι εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν τούβλα.

Το σπίτι ήταν τριώροφο με πολλές  βεράντες και μεγάλα υπόγεια για την αποθήκευση τροφίμων και σοδειάς. Στον πρώτο όροφο βρίσκονται  τρία υπνοδωμάτια και η κουζίνα. Τα υπνοδωμάτια  ήταν ευρύχωρα, με τρία παράθυρα το καθένα κι ένα τζάκι, καθώς και τρία ράφια χτισμένα στον τοίχο. Υπάρχει, ακόμα, κι ένας νεροχύτης με φυσική ροή νερού κι ένα πατάρι  στο οποίο έβαζαν διάφορα πράγματα. Δίπλα στο πατάρι  υπάρχει μια εσοχή,  όπου άλλοτε  βρισκόταν το εικονοστάσι.  Στο δεύτερο όροφο υπάρχει η  τραπεζαρία, όπου παλιότερα υπήρχε κι ένας πολυέλαιος .  Διασώζονται κάποια δείγματα τοιχογραφιών στους τοίχους του σαλονιού , το οποίο ήταν πολυτελέστατο. Οι πόρτες και τα παράθυρα του σπιτιού ήταν ξύλινα, με ορθογώνιο σχήμα και καμάρα στο πάνω μέρος.  Στις εισόδους του αρχοντικού υπήρχαν και φανάρια για φωτισμό.

 Η κύρια είσοδος του σπιτιού ήταν φτιαγμένη από σίδερο και πίσω απ’ αυτή υπήρχε ένας μεγάλος πέτρινος διάδρομος . ΄Ενας τεράστιος κήπος  γεμάτος με μεγάλα δέντρα και κατάφυτος από ανθισμένα λουλούδια, απλώνονταν σε όλη την έκταση  του οικοπέδου .

Στο εξωτερικό  μέρος του σπιτιού,  υπάρχει ακόμη πηγάδι , που τότε χρησίμευε  για  την ύδρευση του σπιτιού.

     Εχει δέντρα, έχει μία αποθήκη γκρεμισμένη, έχει και ένα πηγάδι με διάμετρο 1 μέτρο και 2 μέτρα βαθύ .    Στις δύο πλευρές υπάρχουν δύο σίδερα απέναντι και αυτά τα χρησιμοποιούσαν για να ανεβάσουν τον κουβά με νερό

ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΔΑΛΑΜΗΤΡΑ

Το αρχοντικό Δαλαμήτρα χτίστηκε το 1912. Το σπίτι βρισκόταν κοντά στη πλατεία και σε ωραία θέση με όμορφη θέα. Στο σπίτι ζούσαν ο Δημήτριος  Δαλαμήτρας, η γυναίκα του  και τα παιδιά τους. Για κάποιο διάστημα στο σπίτι έμειναν τρεις οικογένειες Δαλαμητραίων.

Το σπίτι ήταν ένα από τα ωραιότερα του χωριού. Ηταν ψηλό, διώροφο και με πολλές βεράντες. Τον πρώτο όροφο τον χρησιμοποιούσαν για αποθήκη. Εκεί αποθήκευαν εφόδια όπως τρόφιμα, ρούχα κ.ά. Στον ίδιο όροφο υπήρχε  και μία ξύλινη σκάλα για να επικοινωνεί με τον δεύτερο όροφο.

Ο πρώτος όροφος είχε 5 δωμάτια. Δύο   υπνοδωμάτια που το καθένα είχε από ένα τζάκι  και από δύο παράθυρα. Επίσης υπήρχε και μία κουζίνα με τζάκι και βρύση με φυσική ροή και δύο παράθυρα. Υπήρχε  ένα χολ επιπλωμένο με καναπέδες και ένα τραπέζι. Στο σαλόνι είχε μία τραπεζαρία και ένα κρεβάτι όπου έμενε ο γιατρός του χωριού.

Πάνω στη σκεπή υπήρχε σοφίτα.

Στην αυλή υπήρχε ένας μεγάλος κήπος γεμάτος δέντρα και όμορφα λουλούδια . Στη μέση του κήπου υπήρχε ένα πηγάδι που το χρησιμοποιούσαν για να παίρνουν νερό με έναν κουβά.

Επίσης είχαν κι έναν παλιό φούρνο. Υπήρχε και μία αποθήκη με δύο χώρους. Στο ένα έβαζαν ξύλα και στο άλλο το κάρο και τα ζώα.

Το σπίτι καταστράφηκε το χειμώνα του 1998 αφού κανένας  δεν ζούσε εκεί  πια.

ΟΙΚΙΑ ΑΣΤΕΡΙΟΥ ΚΥΡΤΕΓΟΥ

Το σπίτι είναι διώροφο και έχει σχήμα τετράγωνο. Οι τοίχοι του σπιτιού είναι χτισμένοι από πέτρες και χώμα και είναι 80 πόντους φαρδείς .

΄Εχει τέσσερα δωμάτια επάνω και τέσσερα κάτω.

Το εσωτερικό του σπιτιού είναι φτιαγμένο από ξύλο.  Τα πατώματα και τα ταβάνια είναι ξύλινα. Επίσης  ξύλινη είναι και η εσωτερική σκάλα.

Χτίστηκε από ντόπιους χτίστες το 1914.

Είναι 200 περίπου τετραγωνικά .

Στο πίσω μέρος του σπιτιού  υπήρχε και ένα πηγάδι για το νερό .

Στο μπροστινό μέρος του σπιτιού υπάρχει ένα μικρό μπαλκονάκι από ξύλα και πολλά μικρά παράθυρα . Γύρω από το σπίτι υπάρχει μαντρότοιχος ψηλός, φτιαγμένος από πέτρες και μια μεγάλη πόρτα σκεπασμένη . Η αυλή του σπιτιού είναι στρωμένη και αυτή με πέτρες.

ΟΙΚΙΑ ΜΑΝΩΣΗ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ

Το   σπίτι του  Μανώση  Διονυσίου χτίστηκε  το 1954.

Το  έχτισαν   μαστόροι  από το Λιτόχωρο. Τα  υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για να χτιστεί  το σπίτι ήταν η πέτρα και ο ασβέστης. Τις πέτρες τις  πήρανε από τον   ΄Ολυμπο  ή από τα  χωράφια και  τις  μετέφεραν  με  κάρα  που τα  έσερναν βόδια.

Το σπίτι είναι ψηλό και  έχει το ισόγειο και ένα ακόμη όροφο.Τα παράθυρα του σπιτιού είναι φτιαγμένα  από ξύλα.

Το  σπίτι  έχει  μεγάλη  αυλή η οποία είναι στρωμένη  με πέτρες. Επίσης γύρω από  το  σπίτι υπήρχαν και  υπάρχουν  ακόμη  και  σήμερα  πολλά δέντρα.

Το σπίτι είχε μπαλκόνι που ήταν φτιαγμένο με πέτρα και γύρω γύρω είχε σιδερένια κάγκελα. Η σκεπή είναι φτιαγμένη με κεραμίδια. Μέσα  στο  σπίτι  μπάνιο  δεν  υπήρχε. Η τουαλέτα ήταν  σε ένα μέρος  έξω  από το σπίτι  που λεγόταν  αποχωρητήριο.

Στον πρώτο όροφο έχει πολλά δωμάτια. Εκτός από τα δωμάτια υπάρχουν ακόμη:

μία κουζίνα  στην οποία υπάρχει ένα τζάκι (παλιά χρησιμοποιούνταν για μαγείρεμα) και ένα σαλόνι  γεμάτο ζωγραφιές.

Το σπίτι μέσα είχε εσωτερική  ξύλινη σκάλα.  Τέλος τα πατώματα ήταν φτιαγμένα από ξύλα.

ΤΟ  ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ  ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΤΡΙΓΚΑΣ

Το σπίτι της Βασιλικής Τρίγκας  χτίστηκε το1910. Το έχτισε ο   Γεώργιος Ευαγγέλου με πολύ κόπο και κούραση. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για να χτιστεί το σπίτι ήταν  η πέτρα και ο ασβέστης. Τις πέτρες τις πήρανε από τον   Όλυμπο και τις μετέφεραν με το κάρο.

Το σπίτι είναι ψηλό και διώροφο . Τα παράθυρα του σπιτιού είναι 6, από 2 σε κάθε δωμάτιο, τα οποία είναι φτιαγμένα από ξύλα. Στον πρώτο όροφο υπήρχαν 2 υπνοδωμάτια και 1 κουζίνα ενώ στο δεύτερο 2 υπνοδωμάτια και 1 σαλόνι. Στο  σπίτι ζούσαν  πολλά άτομα . Τα  πατώματα  ήταν ξύλινα. Μέσα στο σπίτι υπήρχαν σκαλιά που ήταν φτιαγμένα από ξύλα κι αυτά.

Το σπίτι είχε πολύ μεγάλη αυλή, η οποία ήταν στρωμένη με χαλίκια. Επίσης το σπίτι είχε και ένα μπαλκόνι, το οποίο είχε σιδερένια κάγκελα. Η σκεπή ήταν φτιαγμένη με κεραμίδια.

ΟΙΚΙΑ ΠΑΤΡΗ ΚΩΣΤΑ

Το σπίτι του Πατρή Κώστα χτίστηκε πρίν 75 χρόνια το 1924. Οι χτίστες ήταν από την Καρίτσα και ο τρόπος χτισίματος ήταν πολλύ ωραίος. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν πέτρα, ξύλα, ασβέστη και τσιμέντο.

Το σπίτι του Πατρή ήταν διώροφο και πολύ μεγάλο.

Το οικόπεδο που χτίστηκε το σπίτι είναι πολύ μεγάλο και γι’ αυτό η αυλή του σπιτιού είναι μεγάλη.  Στην αυλή υπάρχουν λίγες τριανταφυλλιές και η περίφραξη είναι όλη με σίτα .

Ο εσωτερικός χώρος του σπιτιού είναι μεγάλος και όμορφος . Το σπίτι αυτό έχει 6 δωμάτια και 1  τζάκι . Η κουζίνα είναι το πολύ μεγάλη.  Τα υπόλοιπα δωμάτια είναι μικρότερα και σε εκείνα ζούσαν και έτρωγαν .

Το σπίτι έχει 1  μια   εξώπορτα μεγάλη και 16 παράθυρα σιδερένια .

ΟΙΚΙΑ   ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΟΥ

Το   αρχοντικό  του Παπαστεργίου Βασίλη, χτίστηκε το 1910. Το έχτισε  ο Παπαστεργίου Στέριος ( παπαστέριος). Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για να χτιστεί το σπιτί ήταν η πέτρα και ο ασβέστης. Τις πέτρες  τις πήρανε από τον Όλυμπο και τις μετέφεραν  με κάρο που τα  έσερναν μουλάρια.

Το σπίτι είναι  ψηλό και διώροφο. Τα παράθυρα του σπιτιού είναι  16, από δύο σε κάθε δωμάτιο και τα οποία είναι φτιαγμένα από ξύλα. Το  σπίτι είχε αυλή, η οποία ήταν στρωμένη με πέτρες. Επίσης το σπίτι είχε και  ένα μπαλκόνι που  ήταν φτιαγμένο  από  μάρμαρο και πέτρα. Τα κάγκελα ήταν φτιαγμένα από ξύλα. Ξύλινα απίσης ήταν και τα ταβάνια.

Στο πίσω μέρος  του σπίτιου  υπήρχε ένας στάβλος για τα ζώα και μία αποθήκη για να τοποθετούν διάφορα πράγματα όπως καπνό, ξύλα,  γεωργικά εργάλεια κ.α. Επίσης στην  αυλή υπήρχε και ένα πηγάδι.

Μέσα στο σπίτι μπάνιο δεν υπήρχε. Στον πρώτο όροφα του σπιτιού υπήρχαν 4 δωμάτια και το κάθε δωμάτιο είχε και από ένα τζάκι. Στο δεύτερο όροφο υπήρχαν  2 δωμάτια και 1 σαλόνι.  Το σπίτι είχε εσωτερική σκάλα η οποία ήταν φτιαγμένη  από ξύλα.  Ξύλινα επίσης ήταν και τα πατώματα.

ΟΙΚΙΑ ΠΑΤΡΗ ΔΗΜΗΤΡΗ

Το  πέτρινο  παλιό  σπίτι  του  Πατρή Δημήτρη  χτίστηκε πρίν 70 χρόνια περίπου, το 1929. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για  να χτιστεί το σπίτι ήταν η  πέτρα και ο ασβέστης  από έξω και χώμα μέσα. Τις πέτρες τις πήρανε έξω από  το χωριό, από τα χωράφια και τις  μεταφέρανε με κάρο .

Το σπίτι είναι διώροφο και ψηλό. Τα παράθυρα του σπιτιού είναι 8. Κάθε δωμάτιο έχει 2 παράθυρα και είναι ξύλινα. Επίσης το σπίτι είχε μία πολύ μεγάλη αυλή η οποία ήταν στρωμένη με χώμα. Το σπίτι είχε μπαλκόνι με μαρμάρινες πλάκες, όμως δεν υπήρχαν κάγκελα. Η σκεπή ήταν φτιαγμένη με κεραμίδια. Μπάνιο στο σπίτι δεν υπήρχε. Στο ισόγειο του σπιτιού υπήρχε το κατώγι και στον πρώτο όροφο υπήρχαν 4 δωμάτια (3 υπνοδωμάτια και 1 σαλόνι).  Επίσης  σε  κάθε δωμάτιο υπήρχε  και ένα τζάκι. Τα πατώματα ήταν από σανίδια και ακόμη στο σπίτι υπήρχε μια εξωτερική σκάλα. Αποθήκη  δεν υπήρχε αλλά υπήρχε ένας  στάβλος πίσω από το σπίτι.

ΟΙΚΙΑ ΠΑΤΡΗ ΚΩΣΤΑ

Το σπίτι του Πατρή Κώστα χτίστηκε πρίν 75 χρόνια, το 1924. Οι χτίστες ήταν από την Καρίτσα και ο τρόπος χτισίματος ήταν πολύ ωραίος. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν πέτρα, ξύλα, ασβέστης και τσιμέντο.

Το σπίτι του Πατρή ήταν διώροφο και πολύ μεγάλο.

Το οικόπεδο που χτίστηκε το σπίτι ήταν πολύ μεγάλο και γι αυτό το σπίτι είχε μεγάλη αυλή.  Σήμερα στην αυλή  υπάρχουν λίγες τριανταφυλλιές και η περίφραξη είναι όλη με σίτα .

Ο εσωτερικός χώρος του σπιτιού ήτανμεγάλος και όμορφος . Το σπίτι αυτό είχε 6 δωμάτια και 1  τζάκι . Η κουζίνα ήταν πολύ μεγάλη.  Τα υπόλοιπα δωμάτια ήταν μικρότερα και σε εκείνα ζούσαν και έτρωγαν .

Το σπίτι έχει 1  μια   εξώπορτα μεγάλη και 16 παράθυρα με σιδερένια κάγκελα.

ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ

Αυτό το σπίτι χτίστικε το 1950 και οι χτίστες που έχτισαν αυτό το παλιό σπίτι ήταν από την Πλάκα Λιτοχώρου.

Αυτό το σπίτι όπως πολλά από τα σπίτια που ξέρουμε και έχουμε δει είναι τετράγωνο.

Για να χτιστεί το σπίτι οι χτίστες  χρησιμοποίησαν  άμμο, ασβέστη, νερό και πέτρα.

Η αυλή είναι κυκλική και μεγάλη.

Μέσα στην αυλή υπάρχει και ένα άλλο μέρος και εκεί είναι χτισμένη η αποθήκη που την έκαναν με πέτρα, νερό, ασβέστη και χώμα. Μέσα στην αυλή είναι χτισμένη μία τουαλέτα και ένα μπάνιο.

Γύρω γύρω από το σπίτι είναι χτισμένος ένας τοίχος, πράγμα που συνηθίζονταν παλιά.

Στην αυλή  υπάρχουν λουλούδια και δέντρα.  Υπάρχει και ένα υπόστεγο που το έκαναν οι ιδιοκτήτες για να τους προστατεύει από τη βροχή και το χιόνι.

Το σπίτι έχει δύο ορόφους και ένα μπαλκόνι.

Στον εσωτερικό χώρο υπάρχουν τέσσερα δωμάτια:

το καθιστικό, ένα σαλόνι, ένα υπνοδωμάτιο, μία κουζίνα.

Στο καθιστικό υπάρχουν δύο κρεβάτια, ένα τραπέζι και μία σόμπα. Στο σαλόνι έχει ένα καναπέ, ένα κρεβάτι, ένα τραπέζι και μία σόμπα.  Στο υπνοδωμάτιο έχει ένα κρεβάτι και μία ντουλάπα. Στην κουζίνα υπάρχει ένας νεροχύτης, ένα τραπεζάκι και ένα παλιό τζάκι.

Σε αυτό το σπίτι κατοικούν ακόμη και σήμερα.

ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΜΠΑΛΑΦΑ

Στο κέντρο  του  χωριού λίγα μέτρα από την πλατεία  βρίσκεται μεγαλόπρεπο και γερασμένο το σπίτι της οικογενείας Μπαλάφα .  Σ΄ αυτό το σπίτι γεννήθηκε και μεγάλωσε η μητέρα της μαμάς μου . Επίσης στο σπίτι ζούσε όλη η υπόλοιπη οικογένεια της που αποτελούνταν από τους γονείς της και τα τρία αδέρφια της. Το σπίτι ήταν πολύ μεγάλο και  τα χρόνια δύσκολα γι αυτό φιλοξενούσαν ακόμα μία οικογένεια.

Το σπίτι χτίστηκε το 1889 και αυτό μας το επιβεβαιώνει μία πέτρινη πλάκα που βρίσκεται δίπλα στην είσοδο του σπιτιού . Επειδή το χωριό μας αποτελούνταν κυρίως από κτηνοτρόφους και γεωργούς για το χτίσιμο έφερναν μαστόρους από το Λιτόχωρο. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν πέτρα και λάσπη που γινόταν  με άσπρο χώμα. Και τα δύο τα έπαιρναν από το βουνό, την πέτρα από τα βράχια και το άσπρο χώμα σκάβοντας τις χαράδρες.

Στο σπίτι υπήρχαν 4 υπνοδωμάτια, 2κουζίνες και 1 μεγάλο σαλόνι που το έλεγαν ανώγι. Η κουζίνα είχε ένα μεγάλο πέτρινο νεροχύτη που ήταν κάτω από ένα παράθυρο για τη φυσική ροή του νερού, 1 τζάκι στο οποίο άναβαν φωτιά και μαγείρευαν. Για να τοποθετήσουν την κατσαρόλα και το τηγάνι πάνω στη φωτιά χρησιμοποιούσαν μια σιδερένια βάση που την έλεγαν  πυροστιά.  Επίσης είχε τρία χτιστά ντουλάπια.

Κάθε δωμάτιο είχε από 1 τζάκι και δύο ξύλινα παράθυρα και στα πλάγια είχαν τις κόχες που κοιμόταν. Το ανώγι ήταν ο χώρος υποδοχής.  Όσο είναι το επάνω σπίτι είναι και το υπόγειο. Στο υπόγειο είχαν τις τροφές για τα ζώα           ( καλαμπόκια, τριφύλλια ).  Επίσης είχαν τα αμπάρια ( χώρος αποθήκευσης τροφίμων της οικογενείας ).

Η αυλή ήταν αρκετά μεγάλη. Είχε  ένα μεγάλο τετράγωνο δίπλα στην εξώπορτα γεμάτο λουλούδια,  ένα φούρνο που το έψηναν το ψωμί που ζύμωναν οι νοικοκυρές, μία τουαλέτα,  ένα πηγάδι που τραβούσαν νερό με τον κουβά, έναν μεγάλο κήπο στην πίσω πλευρά του σπιτιού και μία πλατειά σκάλα που οδηγούσε μπροστά στην πόρτα του σπιτιού.

Κάτω από τη σκάλα υπήρχε μια μικρή κρυφή πορτούλα που οδηγούσε σ΄ ένα μικρόχώρο στον οποίο κρύβονταν σε περίπτωση πολέμου. .

Γύρω γύρω από το σπίτι υπάρχει και σήμερα ακόμη  ένα πλατύ και ασβεστωμένο ντουβάρι .

Τα πατώματα είναι φτιαγμένα από ξύλο, τα ταβάνια  από κορμούς δέντρων και η στέγη από κεραμύδια.

Το σπίτι σήμερα είναι ακατοίκητο αλλά όταν πάμε με τη γιαγιά μου συγκινείται και κλαίει από τις αναμνήσεις.

ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΘΩΜΑ ΠΑΝΤΖΙΑΛΑ

Το σπίτι χτίστηκε το 1945. Το σπίτι έχτισε το συνεργείο του Γιώργου Μάνη από το Λιτόχωρο. Το σπίτι είναι διώροφο με εσωτερική σκάλα.  Τα υλικά που χρησιμοποήθηκαν ήταν πέτρα και ασβέστης. Τις πέτρες τις έφεραν από  το βουνό και τις κουβάλησαν με τα ζωα.

Στον πρώτο όροφο υπήρχαν τα δωμάτια και το σαλόνι.

Οι ντουλάπες λεγόταν μεσάντρες (τούρκικη λέξη).

ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΔΙΟΝ. ΠΑΤΡΗ

Αυτό το σπίτι χτίστηκε το 1941 και διατηρείται μέχρι σήμερα.

΄Εχει μεγάλη αυλή, η οποία είναι περιτριγυρισμένη από ένα τοίχο. Είναι ένα μονόροφο σπίτι με δυο μεγάλα δωμάτια, ένα χολ και μια μικρή κουζίνα. Επίσης έχει έξι παράθυρα, μια μεγάλη πόρτα και μια μικρή πορτούλα πίσω από το σπίτι, απ’ την οποία έβγαιναν και πήγαιναν στην τουαλέτα.

Το σπίτι αυτό είναι χτισμένο με  πέτρες και λάσπη κι από έξω είναι σοβατισμένο.

Οι χτίστες ήταν από την Καρίτσα

ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΚΥΡΤΕΓΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

Στη βόρεια πλευρά του χωριού μας υπάρχει ένα πολύ παλιό και μεγάλο σπίτι. Στο πίσω μέρος του σπιτιού, όπου έχει πάρα πολλές γωνίες, έχει κρυμένη μια ταμπελίτσα και λέει ότι το σπίτι αυτό ανήκει στον κύριο Κυρτέγο Νικόλαο και ότι χτίστηκε το 1909, δηλαδή την εποχή που γινόταν πόλεμος στη Μακεδονία.

Οι χτίστες αυτού   του σπιτιού ήταν από την μακρινή Σαμαρίνα. Το σπίτι αυτό είναι χτισμένο με πέτρα και με 24 χιλιάδες οκάδες τσιμέντο. Οι γωνίες αυτού του σπιτιού είναι φτιαγμένες από μάρμαρα. Εκείνη την εποχή τα μάρμαρα δεν γινόταν όπως τώρα, αλλά γινότανε με σφυριά. Την σκάλα που ήτανε ξύλινη την είχανε μέσα στο σπίτι  για να κυκλοφορούν και στους δυο ορόφους. Τα μπαλκόνια ήτανε και αυτά ξύλινα και τα χρησιμοποιούσαν για να πλύνουν και να απλώνουν τα ρούχα. Το σχέδιο που έχει το σπίτι είναι σαν βασιλικό, γιατί οι γωνίες και ο τρόπος που είναι χτισμένο μοιάζει πολύ με βασιλικό.

Το σπίτι έχει  δυο ορόφους και ένα υπόγειο. Οι δύο πάνω όροφοι έχουν από τέσσερα δωμάτια. Στο κάτω μέρος του σπιτιού υπάρχει ένα  υπόγειο που έβαζαν  πολλά  πράγματα,  δηλαδή  τα περισσότερα,  όπως π.χ. τον αργαλειό για να υφαίνουν, τα όπλα για τον πόλεμο κ.α. Στο  υπόγειο είχε και πολλές γωνίες και κρυβόταν οι άνθρωποι που ζούσαν εκεί, όταν γινότανε πόλεμος.

Οι δύο πάνω όροφοι   έχουν από τέσσερα δωμάτια ο καθένας  και 1 τουαλέτα. Ο εξωτερικός χώρος του σπιτιού,  η αυλή, ήταν στρωμένη με πέτρα. Επίσης στην αυλή υπήρχε ένα πηγάδι βάθους15 μέτρων.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα σπίτια που γνωρίσαμε χτίστηκαν με πολύ κόπο και με τεχνικές που δύσκολα συναντάς σήμερα. Τα πολύ ωραία αυτά σπίτια με το πέρασμα του χρόνου είναι σίγουρο πως θα καταστραφούν.  Από μας εξαρτάται αν θα σωθούν κι αν θα μείνουν όρθια.

΄Όπως εμείς τα γνωρίσαμε, έτσι θέλουμε να τα γνωρίσουν και οι επόμενες γενιές. Να ξέρουν κι αυτοί αλλά και να δουν τα σπίτια που ζούσανε οι πρόγονοί τους. Γιατί είναι ωραίο πράγμα να ξέρεις για τη ζωή των προγόνων σου.

Εμείς όμως, τα παιδιά, δεν έχουμε χρήματα για να τα σώσουμε. Γι αυτό το Κοινοτικό Συμβούλιο και ο Δήμος πρέπει να βρούνε τρόπο να αναπαλαιώσουν κάποια από αυτά τα σπίτια γιατί έτσι, και θα σωθούνε αλλά και θα βοηθηθεί το χωριό μας τουριστικά.

Πιο συγκεκριμένα προτείνουμε:

Τα παλιά σπίτια, τουλάχιστον αυτά που βρίσκονται σε μια αρκετά καλή κατάσταση, να μην γκρεμιστούν. Αντίθετα να συντηρηθούν, για να υπάρχουν σαν αποδεικτικά στοιχεία για το πώς ήταν τα σπίτια στα παλιότερα χρόνια.

Να προσπαθήσει ο Δήμος και  Κοινοτικό Συμβούλιο να βρουν χρήματα από διάφορα προγράμματα για να βοηθηθούν οι κάτοικοι να αναπαλαιώσουν τα παλιά σπίτια (όσα απέμειναν)

Το Κοινοτικό Συμβούλιο να έρθει σε επαφή με τους κληρονόμους του αρχοντικού του Τσακνάκη  και αν γίνεται να το αγοράσει.

Προτείνουμε το ίδιο αρχοντικό να διαμορφωθεί ανάλογα και να γίνει λαογραφικό μουσείο ή πολιτιστικό κέντρο.

Οι υπεύθυνοι δάσκαλοι